आजच्या जगातील आर्थिक व्यवहारांमध्ये क्रेडिट स्कोर ही अत्यंत महत्वाची बाब आहे. तुम्ही कधी घरासाठी कर्ज घेणार आहात, नवीन कार घेणार आहात किंवा अगदी एखाद्या चांगल्या अपार्टमेंटमध्ये राहण्याचा विचार करत आहात, तुमचा क्रेडिट स्कोअर तुमच्या मार्गात येऊ शकतो. पण क्रेडिट स्कोअर म्हणजे नेमकं काय असतं? ते इतकं महत्वाचं का आहे? चला तर, या लेखात आपण क्रेडिट स्कोअरबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया आणि तुमच्या आर्थिक भविष्यासाठी ते कसे फायदेशीर ठरू शकते ते समजून घेऊया.
चांगल्या क्रेडिट स्कोर फायदे –
चांगल्या क्रेडिट स्कोअरचे अनेक फायदे आहेत. चांगला क्रेडिट स्कोर तुम्हाला तुमच्या आर्थिक जीवनात अनेक प्रकारे मदत करू शकतो.
1. कमी व्याजदर –
तुम्ही 750 च्या क्रेडिट स्कोर सोबत ₹10 लाखांचे घर कर्ज घेत असाल तर तुम्हाला 8% व्याजदर मिळू शकतो. तर, 650 च्या क्रेडिट स्कोर सोबत तुम्हाला 10% व्याजदर मिळू शकतो. याचा अर्थ तुम्हाला कर्जाच्या मुदतीत जास्त पैसे द्यावे लागतील. तुम्ही कमी व्याजदर मिळवून हजारो रुपये वाचवू शकता.
2. कर्ज मंजूरीची जास्त शक्यता –
तुम्हाला कार खरेदीसाठी कर्ज हवे आहे आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला आहे तर तुम्हाला कर्ज मिळण्याची शक्यता जास्त आहे. तर, तुमचा क्रेडिट स्कोर कमी असल्यास, तुम्हाला कर्ज मिळण्यास अडचण येऊ शकते किंवा तुम्हाला जास्त व्याजदर द्यावा लागू शकतो. तुम्हाला जेव्हा गरज असेल तेव्हा तुम्हाला पैसे मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
3. उच्च क्रेडिट मर्यादा –
तुमचा क्रेडिट स्कोरचांगला असल्यास, तुमच्या क्रेडिट कार्डची मर्यादा ₹50,000 पेक्षा जास्त असू शकते. तर, तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी असल्यास, तुमची मर्यादा ₹10,000 पर्यंत मर्यादित असू शकते. तुम्हाला आणीबाणीच्या परिस्थितीत लवचिकता मिळते आणि मोठ्या खरेदीसाठी पैसे मिळवणे सोपे होते.
4. चांगल्या विमा दरांसाठी पात्रता –
तुमचा क्रेडिट स्कोर चांगला असल्यास, तुम्हाला तुमच्या कारसाठी विमा कमी प्रीमियमवर मिळू शकतो. तर, तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी असल्यास, तुम्हाला जास्त प्रीमियम द्यावा लागू शकतो. तुम्ही तुमच्या विम्यावर पैसे वाचवू शकता.
तुमचा क्रेडिट स्कोर कसा तपासायचा –
तुमचा क्रेडिट स्कोअर तपासणे अनेक महत्त्वाच्या गोष्टींसाठी आवश्यक आहे, जसे की कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करणे, तुमचा विमा दर तपासणे किंवा जवळपासच्या अपार्टमेंटसाठी भाड्यास जाणे. तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला आहे याची खात्री करणे तुमच्या आर्थिक आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे.
तुम्ही तुमचा क्रेडिट स्कोअर विनामूल्य अनेक मार्गांनी तपासू शकता:
1. क्रेडिट ब्युरोद्वारे- भारतात चार मुख्य क्रेडिट ब्युरो आहेत
- TransUnion CIBIL (क्रೆडिट इन्फॉर्मेशन ब्युरो (इंडिया) लिमिटेड): https://www.cibil.com/
- CRIF Highmark: https://www.crifhighmark.com/
- Experian India: https://consumer.experian.in/ECV-OLN/view/angular/
- Equifax India: https://www.equifax.co.in/
तुम्ही प्रत्येक ब्युरोला वेगवेगळ्या अर्ज करून तुमचा स्कोअर मिळवू शकता किंवा तुम्ही https://www.paisabazaar.com/ सारख्या वेबसाइटचा वापर करून एकाच वेळी सर्व ब्युरोचा स्कोअर मिळवू शकता. तुम्हाला तुमच्या ओळखीचा पुरावा (जसे की आधार कार्ड किंवा पॅन कार्ड) आणि तुमच्या निवासस्थानाचा पुरावा (जसे की वीज बिल किंवा टेलिफोन बिल) द्यावा लागेल.
2. तुमच्या बँकेद्वारे –
अनेक बँका त्यांच्या ग्राहकांना विनामूल्य क्रेडिट स्कोअर देतात. तुम्ही तुमच्या बँकेच्या वेबसाइटवर किंवा तुमच्या ग्राहक सेवा प्रतिनिधीशी संपर्क साधून तुमचा स्कोअर मिळवू शकता.
3. क्रेडिट स्कोअरिंग वेबसाइटद्वारे –
https://www.creditmantri.com/, https://www.bankbazaar.com/cibil/cibil-credit-report.html आणि https://www.paisabazaar.com/ सारख्या अनेक वेबसाइट्स विनामूल्य क्रेडिट स्कोअर देतात. तुम्हाला तुमच्या ओळखीचा पुरावा आणि तुमच्या निवासस्थानाचा पुरावा द्यावा लागेल.
क्रेडिट स्कोर किती वेळा तपासायचा?
तुम्ही तुमचा क्रेडिट स्कोर वर्षातून एकदा तरी तपासणे चांगले. तुम्ही कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करण्यापूर्वी तुम्ही तुमचा स्कोअर तपासणे आवश्यक आहे. तुम्ही तुमचा क्रेडिट रिपोर्ट देखील तपासणे आवश्यक आहे जेणेकरून तुम्हाला खात्री होईल की तुमच्या अहवालात चुकीची किंवा चुकीची माहिती नाही.
तुमचा क्रेडिट स्कोर सुधारण्याचे मार्ग –
चांगला क्रेडिट स्कोअर असणं अनेक आर्थिक फायदे देऊ शकतं. चांगल्या क्रेडिट स्कोअरमुळे तुम्हाला कमी व्याजदर मिळू शकतात, तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढू शकते आणि तुमची आर्थिक जबाबदारी दर्शवू शकते.
1. वेळेवर तुमची कर्ज आणि क्रेडिट कार्डची बिले भरा –
हे तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर सर्वात मोठा प्रभाव टाकणारा घटक आहे. तुमची बिले उशीरा भरल्यास किंवा डिफॉल्ट झाल्यास तुमचा स्कोअर लक्षणीयरीत्या कमी होऊ शकतो.
प्रत्येक महिन्यात तुमची बिले पूर्णपणे आणि वेळेवर भरा. समजा तुम्ही ₹10,000 च्या क्रेडिट कार्ड बिलची परतफेड करण्यास उशीर करता आणि तुम्हाला ₹100 चा उशीरा शुल्क आकारला जातो. याचा अर्थ तुम्ही तुमच्या कर्जावर जास्त व्याज देत आहात आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर देखील कमी होत आहे. वेळेवर तुमची बिले भरून तुम्ही हे टाळू शकता.
2. तुमचा क्रेडिट वापर तुमच्या उत्पन्नाच्या 30% पेक्षा जास्त ठेवू नका –
तुमचा क्रेडिट वापर तुमच्या उत्पन्नाच्या किती टक्केवारी आहे हे दर्शवणारी तुमची “क्रेडिट वापर पातळी” तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते. तुमचा क्रेडिट वापर तुमच्या उत्पन्नाच्या 30% पेक्षा जास्त ठेवण्याचा प्रयत्न करा. तुम्ही तुमचा क्रेडिट वापर कमी करण्यासाठी तुमची क्रेडिट मर्यादा कमी करू शकता किंवा तुमचा क्रेडिट वापर वाढवण्यासाठी तुमचं उत्पन्न वाढवण्याचा प्रयत्न करू शकता.
तुमचं महिन्याचं उत्पन्न ₹50,000 आहे आणि तुमच्याकडे ₹20,000 च्या मर्यादेचे क्रेडिट कार्ड आहे. तुम्ही दर महिन्याला ₹15,000 पेक्षा जास्त खर्च करत असाल तर तुमचा क्रेडिट वापर तुमच्या उत्पन्नाच्या 30% पेक्षा जास्त आहे. तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यासाठी तुम्हाला तुमचा खर्च कमी करणं किंवा तुमची क्रेडिट मर्यादा वाढवणं आवश्यक आहे.
3. जुन्या क्रेडिट खात्या बंद करू नका –
तुमचा क्रेडिट इतिहास जितका लांब असेल तितका तुमचा क्रेडिट स्कोअर चांगला असतो. जुन्या क्रेडिट खात्या बंद करणं टाळा, जरी तुम्ही त्यांचा वापर करत नसलात तरीही.
तुम्ही 10 वर्षांपूर्वी एक क्रेडिट कार्ड उघडलं आणि ते नेहमी चांगल्या स्थितीत ठेवलं. जरी तुम्ही आता त्या कार्डचा वापर करत नसलात तरीही ते बंद करू नका. तुमचा क्रेडिट इतिहास लांब ठेवण्यास आणि तुमचा क्रेडिट स्कोअर सुधारण्यास मदत होईल.
4. नवीन क्रेडिटसाठी खूप जास्त अर्ज करू नका –
प्रत्येक वेळी तुम्ही नवीन क्रेडिट कार्ड किंवा कर्जाासाठी अर्ज करता तेव्हा, तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टवर “हार्ड इनक्विरी” (Hard Inquiry) दिसून येते. थोडक्यात, तुम्ही कर्जासाठी किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करत आहात हे तुमच्या क्रेडिट अहवालावर नोंदवलं जातं. खूप सारे हार्ड इनक्विरी तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर थोडा नकारात्मक परिणाम करू शकतात.
तुम्ही आठवड्यातच तीन वेगवेगळ्या बँकांकडे नवीन क्रेडिट कार्डासाठी अर्ज केलं. यामुळे तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टवर तीन हार्ड इनक्विरी दिसून येतील. हे तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी करू शकते. कमी वेळेत अनेकदा नवीन कर्ज किंवा क्रेडिट कार्डसाठी अर्ज करण्याऐवजी, तुमच्या गरजेनुसार अर्ज करा.
5. तुमची क्रेडिट रिपोर्ट नियमितपणे तपासा –
तुमची क्रेडिट रिपोर्टमध्ये चुकीची किंवा चुकीची माहिती असू शकते. चुकीच्या माहितीमुळे तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी होऊ शकतो. भारतात तुम्ही वर्षातून एकदा विनामूल्य तुमची क्रेडिट रिपोर्ट मिळवू शकता.
तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टवर तुमच्या नावावर असलेले कर्ज चुकले आहे असे दाखवलं जात आहे परंतु तुम्ही ते अजूनही भरत आहात. ही चूक तुमचा क्रेडिट स्कोअर कमी करू शकते. तुमची क्रेडिट रिपोर्ट नियमित तपासून आणि चुकीच्या माहितीची तक्रार करून तुम्ही हे टाळू शकता.
एकूणच, चांगला क्रेडिट स्कोर ठेवणे आणि सुधारणा करणे तुमच्या दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनाचा महत्वाचा भाग आहे. तुमचा क्रेडिट स्कोअर नियमितपणे तपासा, तुमच्या क्रेडिट रिपोर्टवर चुकीची माहिती नसल्याची खात्री करा आणि तुमच्या कर्जा आणि क्रेडिट कार्डची बिले वेळेवर भरा. तुमच्या क्रेडिट स्कोअरवर थोडा वेळ आणि मेहनत खर्च केल्यास तुम्हाला भविष्यात आर्थिक फायदा होऊ शकतो.
सरपंच उपसरपंच आणि सदस्य यांना किती मानधन मिळते? भारतातील सरपंच आणि उपसरपंच यांच्या मानधनात वाढ
