राखेच्या ढिगाऱ्यात सोनं सापडणं ही गोष्ट ऐकायला अविश्वसनीय वाटते, पण मध्य प्रदेशातील कैलास पवार यांनी ती शक्य करून दाखवली! एकेकाळी ओसाड, खडकाळ असलेली जमीन आज हिरवाईनं बहरली आहे. स्ट्रॉबेरीच्या चमकदार लालसर फळांनी शेत उजळलं आहे. केवळ दोन वर्षांपूर्वी ज्याला कुणी विचारलं तरी हसून म्हणालं असतं, “इथे काहीच उगवू शकत नाही,” तिथं आज हे तरुण शेतकरी वर्षाला तब्बल 36 लाख रुपयांचा नफा कमावतोय.
कसं घडलं हे सगळं? मेहनत, जिद्द, आणि योग्य नियोजन यांच्या जोरावर कैलास पवार यांनी अशक्य वाटणारी गोष्ट शक्य करून दाखवली आहे. चला, त्यांचा हा प्रवास जाणून घेऊया!
यूट्यूबमधून मिळालेलं ज्ञान, जमिनीत उतरवलं प्रत्यक्षात
शेती करणं ही सोपी गोष्ट नाही. पारंपरिक पद्धतींनी शेती करून उत्पन्न वाढत नाही, याचा अनुभव कैलास पवार यांनी घेतला. त्यांची 6 एकर जमीन खडकाळ आणि नापीक होती. पूर्वी ते बटाटा आणि टोमॅटो शेती करायचे. मात्र, खर्च जास्त आणि उत्पन्न कमी अशी परिस्थिती होती.
याच दरम्यान, त्यांनी यूट्यूबवर विविध प्रकारच्या आधुनिक शेती पद्धतींबाबत संशोधन सुरू केलं. स्ट्रॉबेरी शेतीबद्दल माहिती मिळाली. महाराष्ट्र आणि हरियाणामध्ये मोठ्या प्रमाणावर स्ट्रॉबेरीचं उत्पादन घेतलं जातं. तिथे हे पीक चांगलं येतं, मग आपल्या माळरानावर का नाही?
ही कल्पना घेऊन त्यांनी अधिक माहिती मिळवली आणि स्ट्रॉबेरीची लागवड करण्याचा निर्णय घेतला. यूट्यूब हा शिक्षक ठरला, आणि जिद्द त्यांचा सर्वात मोठा मित्र!
प्रयोग करण्यासाठी मिळाली योग्य मदत
स्ट्रॉबेरीच्या शेतीत उतरायचं ठरवल्यावर कैलास पवार यांनी या क्षेत्रात आधीच यशस्वी झालेल्या शेतकऱ्यांची भेट घेतली. बिचुआ येथील वेदांत पवार हे स्ट्रॉबेरी शेती करणारे शेतकरी होते. कैलास यांनी त्यांच्याकडून प्रत्यक्ष मार्गदर्शन घेतलं. फक्त इंटरनेटवर वाचून नव्हे, तर प्रत्यक्ष अनुभव घेऊन शेती कशी करायची, याचा अभ्यास केला.
त्यांनी उज्जैनमधून “विंटर डाउन” या उच्च दर्जाच्या स्ट्रॉबेरी रोपांची खरेदी केली. एका रोपासाठी 10 रुपये खर्च आला.
खडकाळ जमिनीतून नंदनवन तयार कसं केलं?
कैलास पवार यांची जमीन अत्यंत खडकाळ होती. अशा जमिनीत चांगलं पीक येणं कठीण. पण त्यांनी पहिल्यांदा मातीचं पोत सुधारलं. योग्य खतं, मातीची मशागत आणि व्यवस्थित नियोजन यामुळे ही नापीक जमीन शेतीस योग्य झाली.
लागवडीसाठी घेतलेले महत्त्वाचे निर्णय
- बेड पद्धत वापरली: रोपांना योग्य प्रमाणात जागा मिळावी म्हणून 3 फूट अंतरावर बेड तयार करण्यात आले.
- ठिबक सिंचनाचा वापर: पाणी व्यवस्थापन उत्तम राहावं म्हणून ठिबक सिंचनाचा अवलंब केला.
- मल्चिंग तंत्राचा वापर: तण वाढू नयेत आणि मुळांना योग्य तापमान मिळावं म्हणून मल्चिंग तंत्राचा वापर केला.
या सुधारणा केल्यानंतर सप्टेंबर महिन्यात त्यांनी 22,000 रोपांची लागवड केली. अवघ्या दोन महिन्यांत उत्पादन सुरू झालं!
फक्त 60 दिवसांत फळं – दरवर्षी लाखोंचा नफा
स्ट्रॉबेरीचं वैशिष्ट्य म्हणजे हे पीक कमी कालावधीत भरघोस उत्पन्न देतं.
- लागवडीनंतर 45 दिवसांनी फुलं येऊ लागतात.
- 60 दिवसांनी पहिली फळं दिसू लागतात.
- प्रत्येक झाडाला साधारण अर्धा किलो फळं लागतात.
एका एकरासाठी सुमारे 5 लाख खर्च येतो, पण उत्पन्न दुप्पट म्हणजेच 6 लाख रुपये प्रति एकर!
6 एकर शेतीतून कैलास यांना वर्षाला 36 लाख रुपयांचा नफा मिळतो!
सुरक्षिततेसाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञान
कैलास यांनी त्यांच्या शेतात कुंपण आणि सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवले आहेत.
- कोणतीही चोरी किंवा प्राण्यांचा त्रास होऊ नये म्हणून योग्य बंदोबस्त केला आहे.
- या पिकासाठी मोठी बाजारपेठ आहे, त्यामुळे त्यांना चांगला दर मिळतो.
शेतीत नवे प्रयोग – अधिक उत्पन्नाच्या दिशेने वाटचाल
सध्या कैलास फक्त स्ट्रॉबेरी शेती करत नाहीत, तर त्यांना आता विविध प्रयोग करायचे आहेत.
- स्ट्रॉबेरीच्या प्रोसेसिंग युनिट उभारण्याचा त्यांचा विचार आहे.
- जॅम, ज्यूस, आणि फ्लेवर्ड स्ट्रॉबेरी तयार करून उत्पादनाला अधिक मूल्य देण्याचा त्यांचा मानस आहे.
त्यांच्या यशाने परिसरातील अनेक तरुण प्रेरित झाले आहेत.
स्ट्रॉबेरी शेतीत यश मिळवायचं असेल, तर हे करा!
जर तुम्हीही स्ट्रॉबेरी शेती करू इच्छित असाल, तर खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:
- योग्य जागा निवडा: जमीन उष्ण हवामानासाठी अनुकूल असावी.
- मातीची तयारी: योग्य प्रमाणात सेंद्रिय खतं आणि पाणी व्यवस्थापन महत्त्वाचं आहे.
- ठिबक सिंचनाचा वापर करा: पाण्याची बचत होते आणि उत्पादन वाढते.
- मल्चिंग तंत्राचा अवलंब करा: तण नियंत्रित राहतात आणि मुळं सुरक्षित राहतात.
- मार्केटिंगवर लक्ष द्या: मोठ्या बाजारपेठेपर्यंत पोहोचण्यासाठी योग्य विक्री यंत्रणा उभारा.
कैलास पवार यांचा संदेश – “शेतीत संधी आहेत, फक्त योग्य दिशेने प्रयत्न करा!”
कैलास पवार यांचं उदाहरण हे आजच्या तरुणांसाठी मोठी प्रेरणा आहे. पारंपरिक शेती पद्धतींमध्ये अडकून पडण्याऐवजी, त्यांनी नवी वाट शोधली. इंटरनेटच्या मदतीने त्यांनी शिक्षण घेतलं, प्रयोग केले आणि आज भरघोस नफा कमावत आहेत.
त्यांच्यासाठी शेती म्हणजे केवळ नोकरी नाही, तर एक मोठा व्यवसाय आहे.
“शेतीला स्मार्ट बनवा, त्यात प्रयोग करा आणि मेहनतीच्या जोरावर यश मिळवा!”
शेतीत बदल हवा आहे? मग कैलास पवार यांचा मार्ग अनुसरा आणि तुम्हीही यशस्वी व्हा!
आणखी वाचा
आवडेल तेथे प्रवास योजना – महाराष्ट्रभर प्रवास फक्त 1100 रू. मध्ये एसटी ची योजना
लाडक्या बहीण योजनेतील ‘त्या’ बहिणींकडून पैसे परत घेण्याचा उपदव्याप नको- छगन भुजबळ
सोनू सूद अडचणीत! 10 लाखांच्या फसवणूक प्रकरणात कोर्टानं अटक वॉरंट जारी
