२०२४ ची महाराष्ट्र विधानसभा निवडणूक जवळ येत आहे आणि वातावरण खूपच तापले आहे. एका बाजूला महायुती, तर दुसऱ्या बाजूला महाविकास आघाडी अशी कधी नव्हे इतकी रोचक लढत दिसणार आहे. निवडणूक आयोगाने महत्त्वाच्या तारखा जाहीर केल्या आहेत. 20 नोव्हेंबरला मतदान होणार आहे आणि २३ नोव्हेंबरला निकाल घोषित केला जाणार आहे. या निवडणुकीने महाराष्ट्राच्या राजकीय नकाशात एक नवीन वळण आणले आहे.
महत्त्वाच्या तारखा आणि प्रक्रिया 20 नोव्हेंबरला मतदान
महाराष्ट्रात विधानसभा निवडणूक एकाच टप्प्यात होणार आहे. निवडणूक आयोगाने सांगितले की, २२ ऑक्टोबरपासून उमेदवारी अर्ज दाखल करण्यास सुरुवात होईल, तर अर्ज भरण्याची अंतिम तारीख २९ ऑक्टोबर आहे. अर्जांची छाननी ३० ऑक्टोबरला होणार आहे आणि ४ नोव्हेंबरपर्यंत उमेदवार आपले अर्ज मागे घेऊ शकतील, 20 नोव्हेंबरला मतदान. या तारखा लक्षात घेता, उमेदवारांची निवडणुकीची तयारी जोरात सुरू झाली आहे.
महाराष्ट्र विधानसभेच्या निवडणुकीसाठी या वेळेस ९.६३ कोटी मतदार आहेत. यामध्ये ४.९७ कोटी पुरुष आणि ४.६६ कोटी महिला मतदार आहेत. विशेष म्हणजे, यंदा २०.९९ लाख नवमतदार मतदानाचा हक्क बजावणार आहेत, ज्यामुळे निवडणुकीच्या निकालावर नवीन पिढीचा प्रभाव दिसून येईल.
उमेदवारांची तयारी आणि राजकीय रंगमंच
या निवडणुकीत महत्त्वाच्या मुद्द्यांपैकी एक म्हणजे, शिवसेना आणि राष्ट्रवादी काँग्रेस या दोन प्रमुख पक्षांची फूट. शिवसेनेचा बंडखोर नेता एकनाथ शिंदे यांची भाजपसोबत महायुती झाली आणि अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखाली राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये बंडखोरी झाली. या घटनांनी महाराष्ट्राच्या राजकारणात मोठे उलथापालथ घडवले.
महाविकास आघाडीमध्ये काँग्रेस, शिवसेना (उद्धव गट), आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसचे (शरद पवार गट) नेते एकत्र येऊन भाजप आणि शिंदे यांच्या महायुतीला टक्कर देणार आहेत. यामुळे निवडणुकीत रंगत वाढली आहे. विशेषतः, काँग्रेस कार्यकर्ते या वेळेस १०० पेक्षा अधिक जागा जिंकण्याची मागणी करत आहेत.
मतदान केंद्रांवर खास व्यवस्था
यंदा मतदान प्रक्रिया सुव्यवस्थित होण्यासाठी निवडणूक आयोगाने खास उपाययोजना केल्या आहेत. मतदारांसाठी मतदान केंद्रांवर सोयीसुविधांची उभारणी करण्यात आली आहे. मोठ्या रांगा लागल्यास मतदारांना बसायला खुर्च्यांची व्यवस्था करण्यात येणार आहे. ज्येष्ठ नागरिकांसाठी ८५ वर्षांवरील व्यक्तींना घरातून मतदान करता येईल. त्यासाठी निवडणूक आयोगाची टीम मतदाराच्या घरी जाऊन मतदानाची प्रक्रिया पूर्ण करेल. यामुळे मतदानासाठी खास व्यवस्था करून सर्वांचा सहभाग वाढवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
२०१९ च्या निवडणुकीचा परिणाम आणि त्याचा प्रभाव
२०१९ च्या निवडणुकीत भाजपने सर्वाधिक १०५ जागांवर विजय मिळवला होता, तर शिवसेनेने ५६ जागा जिंकल्या होत्या. राष्ट्रवादी काँग्रेसने ५४ जागा आणि काँग्रेसने ४४ जागांवर विजय मिळवला होता. मात्र, नंतर शिवसेनेने महाविकास आघाडीसोबत सत्ता स्थापन केली. उद्धव ठाकरे हे मुख्यमंत्री झाले, पण अडीच वर्षांनंतर एकनाथ शिंदे यांनी भाजपसोबत हातमिळवणी करून महाविकास आघाडी सरकार पाडले. त्यामुळे यावेळी मतदार काय निर्णय घेणार, यावर सर्वांचे लक्ष आहे.
निवडणूक आयोगाचे नियम आणि आव्हाने
महाराष्ट्रात एकूण १ लाख १८६ मतदान केंद्रे उभारली जात आहेत, त्यात ग्रामीण भागातील ५७ हजार ६०१ आणि शहरी भागातील ४२ हजार ५८२ केंद्रे आहेत. यंदा मतदारांची संख्या आणि मतदान केंद्रांवरील व्यवस्थापन हे मोठे आव्हान असणार आहे. निवडणूक आयोगाने यासाठी विविध उपाययोजना केल्या आहेत. मतदारांची सुरक्षितता, मतदान प्रक्रियेतील पारदर्शकता, आणि प्रत्येक मतदाराचा सहभाग वाढवण्यासाठी कडक नियम लागू करण्यात आले आहेत.
राजकीय पक्षांची तयारी
भाजप आणि शिवसेना (शिंदे गट) महायुतीत एकत्र येऊन लढणार आहेत. दुसरीकडे, काँग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस (शरद पवार गट) आणि शिवसेना (उद्धव ठाकरे गट) महाविकास आघाडीसोबत एकत्र येऊन निवडणूक लढवतील. या निवडणुकीत भाजपला मोठा विश्वास आहे की त्यांनी केलेल्या विकासकामांमुळे ते पुन्हा सत्तेवर येतील. तर महाविकास आघाडीची ही निवडणूक अस्तित्वाची लढाई असल्याने ती अधिक रोचक होणार आहे.
नवीन मतदारांचा प्रभाव
२०२४ च्या विधानसभा निवडणुकीत २०.९९ लाख नवमतदार प्रथमच मतदानाचा हक्क बजावणार आहेत. या नवमतदारांच्या सहभागामुळे निवडणुकीचे परिणाम अनपेक्षित असू शकतात. नवमतदारांचा कल कोणत्या पक्षाच्या बाजूने जाईल, हे ठरवणे कठीण आहे. मात्र, त्यांचा प्रभाव राज्याच्या राजकारणावर नक्कीच जाणवेल.
महत्त्वाची घोषणा – 20 नोव्हेंबरला मतदान, २६ नोव्हेंबरपूर्वी नवीन सरकार
महाराष्ट्र विधानसभेचा कार्यकाळ २६ नोव्हेंबर २०२४ रोजी संपणार आहे. त्याआधी नवीन सरकार स्थापन होणार आहे. त्यामुळे २३ नोव्हेंबरच्या निकालानंतर अवघ्या तीन दिवसांत राज्याला नवीन मुख्यमंत्री आणि सरकार मिळणार आहे. त्यामुळे सध्याच्या राजकीय अस्थिरतेला या निवडणुकीत पूर्णविराम लागणार का, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
राजकीय समीकरणे आणि २०२४ निवडणुकीचा परिणाम
गेल्या पाच वर्षांत महाराष्ट्राच्या राजकारणात मोठे बदल झाले आहेत. उद्धव ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेना आणि अजित पवार यांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादी काँग्रेसची फूट या निवडणुकीत निर्णायक ठरू शकते. या दोन पक्षांच्या फाटाफुटीमुळे महाराष्ट्राच्या राजकीय नकाशात मोठे बदल घडले आहेत. या पार्श्वभूमीवर २०२४ ची विधानसभा निवडणूक राज्याच्या राजकारणासाठी एक मोठे वळण असणार आहे.
निवडणूक प्रचाराचा रंग आता चांगलाच गडद झाला आहे. नेतेमंडळींची सभा, दौरे आणि आरोप-प्रत्यारोपांच्या फैरींनी महाराष्ट्राचे राजकीय वातावरण तापले आहे. त्यामुळे येत्या काही आठवड्यांत राज्यातील निवडणुकीची हवा अजूनच गरम होणार आहे.
हरिभाऊ बागडे राज्यपाल | फुलंब्री विधानसभेसाठी इच्छुकांना लॉटरी
वाढदिवसाआधीच मुख्यमंत्री शिंदे यांचे उद्धव ठाकरेंना मोठे गिफ्ट, नेमकं काय घडलं?
